Sanktuarium na Świętym Krzyżu
Sanktuarium na Świętym Krzyżu – najstarsze w Polsce
Sanktuarium na Świętym Krzyżu jest najstarszym i jednocześnie jednym z najważniejszych w Polsce. Od niego wzięła nazwę góra na którym stoi – czyli właśnie Święty Krzyż (594 m.n.p.m.). Także całe pasmo górskie – Góry świętokrzyskie no i również świętokrzyskie województwo.
Co ciekawe miejsce to podlega diecezji sandomierskiej, chociaż znacznie bliżej jest stąd do Kielc. Według administracji państwowej należy do Nowej Słupi. To właśnie tam znajduje się słynna na całą okolicę rzeźba świętokrzyskiego pielgrzyma.
Święte relikwie i bazylika – co nieco historii
Nazwa miejsca nie jest przypadkowa. Ma ona związek z relikwiami (malutkim fragmentem) krzyża na którym według wiary umarł Jezus. Podarował je tutejszym zakonnikom (wtedy benedyktynom) książę Władysław Łokietek w roku 1306. Co ciekawe już dwa wieki wcześniej stał tu kościół romański ufundowany przez Bolesława Krzywoustego. Ów romański kościół został rozbudowany w wieku piętnastym. Przybyło wtedy między innymi gotyckie prezbiterium, chór, nawy i nowy ołtarz.
W czasie panowania Jagiellonów tu znajdował się najważniejszy ośrodek kultu religijnego w Polsce. Wielokrotnie nawiedzali go królowie.
W kolejnych wiekach jeszcze kilkakrotnie miały miejsce przebudowy i odbudowy po różnych zniszczeniach (a to wojna, a to pożar). Ostatnia większa przeróbka zdarzyła się całkiem niedawno bo w roku 2014. Wtedy to zrekonstruowano wieżę. Natomiast rok wcześniej świątynia otrzymała tytuł bazyliki mniejszej.
Od 1934 mieszkają na Świętym Krzyży Misjonarze Oblaci N.M.P.
Sanktuarium na Świętym Krzyżu – architektura i wystrój kościoła
Obecna budowla reprezentuje styl barokowy z elementami klasycystycznego. Projekt pod koniec osiemnastego stulecia przygotował Józef Karsznicki. Do najcenniejszych elementów wyposażenia należą: ołtarz główny, kilka obrazów Franciszka Smuglewicza (w tym Święta Trójca we wspomnianym głównym ołtarzu). Piękne są marmurowy portal i osiemnastowieczne stalle. Ściany kościoła wewnątrz są białe.
Koniecznie trzeba zajrzeć do Kaplicy Oleśnickich. Nazywanej też kaplicą Krzyża Świętego. To właśnie tutaj od roku 1723 opisywane wyżej relikwie się znajdują. Kaplica jest barokowa. Spójrzcie tam między innymi na piękną kopułę i freski.
W jednej krypt spoczywają zmumifikowane zwłoki księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. Warto też obejrzeć egzotyczne eksponaty muzeum misyjnego.
Na Świętym Krzyżu dwukrotnie obchodzony jest odpust. 14 września (święto Podwyższenia Krzyża) i pierwsza niedziela lipca (Najdroższej Krwi Pana Jezusa).
Łysa Góra i park narodowy
Święty Krzyż (wzniesienie) nazywany jest także Łysą Górą. Według wierzeń w czasach pogańskich spotykały się tu czarownice. Całą okoliczną przyrodę chroni park narodowy. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów tutejszego krajobrazu jest rumowisko skalne zwane gołoborzem. W sąsiedztwie sanktuarium znajdziecie też muzeum przyrodnicze.
Inne piękne kościoły i sanktuaria w pobliżu
Jeśli będziecie na Świętym Krzyżu zachęcam wybierzcie się też między innymi do katedry w Kielcach, kościoła bernardynek w Świętej Katarzynie, albo też katedry w Sandomierzu. Kto ma więcej czasu niech się przejedzie do opactwa cysterskiego oraz kościoła w Wąchocku i sanktuarium Kałków – Godów. Natomiast w Skarżysku – Kamiennej znajdziecie sanktuarium – replikę Ostrej Bramy. Prawie identyczna jak ta w Wilnie.