Zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce

Zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce nad Jeziorem Czchowskim należy do najciekawszych atrakcji Pogórza Rożnowskiego. Warto go zobaczyć.

Drewniana zabudowa obronna, a potem gotycki budynek

Nad Jeziorem Czchowskim, między Brzeskiem i Nowym Sączem, na wzniesieniu stoi mały, ale bardzo ciekawy zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce. Pierwsza wzmianka na temat budowli obronnej w tym miejscu pojawiły się w roku 1231, kiedy tutejszym rezydentem był Dobrosław Ośmioróg – Gierałt.

Obiekt początkowo składał się z kamiennego muru obwodowego i drewnianej zabudowy wewnątrz. Dopiero na przełomie XIV/XV wieku od południa zbudowano gotycki budynek.

Rycerze i rabusie

Z biegiem czasu miał różnych mieszkańców, a także zmieniał przeznaczenie. W pierwszych wiekach istnienia pełnił funkcje obronne. Był jedną z warowni, które strzegły bezpieczeństwa szlaku handlowego w kierunku Węgier (tak zwanej Bramy Sądeckiej). Był też siedzibą rycerzy. Jednakże przez pewien czas stał się też siedzibą zbójników, którzy stąd urządzali pirackie napady na mieszkańców i gości okolicy. Także rabowali kupców.

W roku 1521 król Zygmunt Stary za niestawienie się jego właściciela na wojnę przeciw Krzyżakom skonfiskował zamek. Jednak wkrótce został przez Chebdów wykupiony. Ich własnością pozostał do roku 1535 kiedy to Prokop Chebda sprzedał niezamieszkany już zamek kasztelanowi sandomierskiemu i marszałkowi wielkiemu koronnemu Piotrowi Kmicie z Wiśnicza.

Zamek Tropsztyn – ruina

W XVI wieku właściciele sąsiedniego Rożnowa w roku 1574 napadli na zamek, który uległ zniszczeniu i na ponad 400 lat stał się ruiną.

W 1863 roku sądecki historyk Szczęsny Morawski przeprowadził na zamku pierwsze wykopaliska archeologiczne.

Kiedy rozpoczęto odbudowę zamku?

Natomiast w latach 90 ubiegłego stulecia z inicjatywy potomków kolejnego właściciela – Andrzeja Benesza powstała Fundacja Odbudowy Zamku Tropsztyn, dzięki której przywraca się temu zabytkowi dawne kształty.

W latach 1997–1998 zbudowano mury zewnętrzne oraz odtworzono bramę wschodnią. W latach 1998–1999 odtworzono kształt wtórnej bramy wjazdowej pochodzącej z XVI wieku.

Obecnie zamek jest w rękach prywatnych, a w odbudowanej budowli tylko 20 procent murów pochodzi z dawnych czasów.

Koligacje właścicieli zamku z amerykańskimi Inkami

Według opisów niegdysiejsi właściciele Tropsztyna byli skoligaceni z amerykańskimi Inkami. Znane są tu opowieści o Sebastianie Berzeviczu, który w XVIII wieku wyemigrował do Peru, gdzie ożenił się z inkaską księżniczką. Ich córka Urmina była z kolei żoną kuzyna przywódcy powstania indiańskiego przeciwko Hiszpanom – Tupaca Amaru II.

Po upadku powstania rodzina uciekła przed hiszpańskimi prześladowaniami z Peru do Europy. Wpierw do Wenecji, a później po śmierci męża Urminy schowali się na zamku w Niedzicy. Wspomniany wyżej Andrzej Benesz był ich potomkiem.

Legenda o skarbie Inków na Zamku Tropsztyn

Istnieją legendy o ukrytych w ruinach zamku indiańskich skarbach. Podobne są też opowiadane właśnie w Niedzicy, która jest całkiem niedaleko stąd. Trudno więc powiedzieć czy skarb ten rzeczywiście legendarny skarb Inków istnieje, a jeśli tak to gdzie. Chociaż podobno badania radiestetów wykazują istnienie skupiska metali i kamieni szlachetnych na terenie budowli.

Według tej samej legendy każdy kto zechce go odnaleźć padnie ofiarą tajemniczej klątwy. Wchodząc na teren zamku w cenie biletu możemy na ten temat zobaczyć film w specjalnie ku temu zaaranżowanej sali kinowej.

Zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce – co można tu zobaczyć?

Dawne wyposażenie do dziś oczywiście nie przetrwało. Można tu oglądać tylko odbudowane mury zamku, dziedziniec i lochy, wejść do Sali Rycerskiej napić się herbaty w niewielkiej zamkowej kawiarence, a także kupić coś w sklepie z peruwiańskimi pamiątkami.

Jeszcze jedną ciekawostką jest specjalnie zaznaczone miejsce promieniowania lub istniejącego w szczelinach skalnych podciśnienia. Czyżby znak istnienia wspomnianych wyżej skarbów?

Plusy i minusy zwiedzania

Jako minus trzeba napisać, że Zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce możecie zwiedzić tylko w wakacje. Przez większą część roku zabytek jest niedostępny dla turystów. Natomiast dużym plusem jest bezpłatny parking. Jeden większy, do którego dojdziecie bezpiecznym chodnikiem około 200 metrów, a drugi bezpośrednio pod zabytkiem, na który dostaniecie się wjeżdżając przez bramę zamku.

Co warto zobaczyć w pobliżu?

Z zamkowej wieży rozciągają się piękne widoki okolicy. Między innymi na Jezioro Czchowskie i wzniesienia Pogórza Rożnowskiego.

Jeśli zechcecie to po przeciwległej stronie Jeziora Czchowskiego zwiedzicie ciekawe sanktuarium w Tropiu. Jeśli macie czas możecie pojechać też do wspomnianego wyżej zamku w Niedzicy.