Pałac Czartoryskich w Puławach

Puławy są średniej wielkości miastem powiatowym. Leżą nad Wisłą w województwie lubelskim. Natomiast rezydencja Czartoryskich wraz z otaczającym go parkiem są najpiękniejszą i najciekawszą atrakcją tej miejscowości i jedną z najciekawszych w okolicy.

Pałac Czartoryskich w Puławach – zabytek z XVII wieku

Pałac Czartoryskich w Puławach jest obecnie budowlą klasycystyczną. Chociaż z wyraźnie widocznymi elementami barokowymi. W siedemnastym wieku bowiem w tym miejscu wybudował dla siebie rezydencję marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski. Po sąsiedzku powstał też ogród z alejkami oraz kwietnymi i zielonymi dywanami.

Później własność przeszła na rodzinę Sieniawskich. Niestety w 1706 roku wojska szwedzkie zniszczyły ów budynek, z którego zachowały się tylko sień wejściowa z kolumnadą i sklepieniem.

Rodzina Czartoryskich w Puławach zamieszkała tu w wieku osiemnastym. W zasadzie to posiadłość stała się własnością Czartoryskich za sprawą małżeństwa Zofii Sieniawskiej z Augustem Czartoryskim.

Pałac w Puławach stylu rokoko

W osiemnastym wieku na resztkach zniszczonego pierwszego pałacu zaczęła na nowo rosnąć nowa rezydencja. Tym razem w stylu rokokowym. Autorem projektu był Jan Zygmunt Deybel. Wiodła do niego Aleja Królewska obsadzona czterema rzędami drzew. Powstały też dwa dziedzińce. Dziedziniec przedni i dziedziniec honorowy. Natomiast prostopadle do pałacu z obu stron wyrosły jednopiętrowe oficyny. Z pałacem sąsiadował ogród francuski.

Pałac Czartoryskich w Puławach Ośrodek kultury oświeceniowej

Na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku ówcześni właściciele – Izabela i Adam Kazimierz Czartoryscy urządzili w Puławach prawdziwy ośrodek kultury skupiający wspaniałych malarzy, pisarzy, także muzyków i architektów. Bywali tu między innymi Jan Piotr Norblin, Jan Paweł Woronicz i Julian Ursyn Niemcewicz.

Pod kierunkiem Joachima Hempla rozpoczęła się restauracja pałacu. Niestety wkrótce wszystko zdewastowała armia imperium rosyjskiego.

W 1796 na nowo rozpoczęła się odbudowa. Głównym projektantem budowli puławskich był wówczas Christian Piotr Aigner, który między innymi rozbudował alkierze od strony dziedzińca poszerzając je do pięciu okien i przebudował wnętrza. Pałac otrzymał wówczas styl klasycystyczny.

Park w stylu angielskim

Według pomysłu Izabeli Czartoryskiej w sąsiedztwie pałacu powstał romantyczny park w stylu angielskim. Miał powierzchnię 30 hektarów. Współtwórcą parku był Anglik James Savage. Oprócz drzew, krzewów i alejek pojawiło się tam kilka ciekawych budowli. W tym Domek Grecki, Dom Gotycki, Świątynia Sybilli, Pałac Marynki i jeszcze parę innych ciekawostek.

Pałac Czartoryskich w Puławach – pierwsze w Polsce muzeum narodowe

Izabela Czartoryska w roku 1801 stworzyła pierwsze w Polsce muzeum. Jego siedzibą była wspomniana wyżej Świątynia Sybilli.

Niestety za udział w powstaniu listopadowym Adam Czartoryski został skazany na karę śmierci w roku 1831. Natomiast majątek rodziny uległ konfiskacie. Wiele cennych elementów wyposażenia pałacu zostało wywiezionych w głąb Rosji. Niektóre ciekawe budowle parkowe też zniknęły.

Udało się ocalić zbiory ze Świątyni Sybilli i Domu Gotyckiego oraz bibliotekę (około 60 tysięcy tomów), które etapami wywieziono do Paryża. Część z eksponatów możecie obecnie oglądać też w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. W Puławach zachowały się tylko niektóre z nich.

W 1842 w pałacu powstał Instytut Wychowania Panien. Na jego potrzeby architekt Józef Górecki dokonał również sporych przeróbek w budynku. Ten kształt zabytku w znacznej części przetrwał do dziś.

Muzeum Czartoryskich w Puławach

Obecnie zespół pałacowo – parkowy w Puławach jest siedzibą Muzeum Czartoryskich. Do zwiedzania są tu zarówno pomieszczenia w pałacu, jak też budowle na terenie parku. W tym również, Dom Gotycki i Domek Aleksandryjski.

Od czasów Czartoryskich zachowała się sala kamienna, której nowy sztukateryjny wystrój nadał Julian Ankiewicz. Natomiast dawna kaplica prawosławna to dzisiaj jest sala rycerska.

W poniedziałki wstęp jest bezpłatny. Jednakże wówczas niektóre pomieszczenia, na przykład także Świątynię Sybilli w parku zastaniecie zamkniętą.

Co ciekawego także w pobliżu?

Niedaleko Puław warto zwiedzić również uzdrowisko w Nałęczowie oraz Kazimierz Dolny – jedno z najpiękniejszych małych miasteczek w Polsce. Blisko jest też do zamku w Janowcu.