Barbakan w Krakowie czyli tak zwany Rondel

Wraz z całym Starym Miastem krakowski „Rondel” znalazł się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Barbakan w Krakowie – słynny zabytek

Wymieniając atrakcje turystyczne Krakowa – Barbakan trzeba napisać na jednym z pierwszych miejsc. Przewodniki często nazywają go Rondlem. Budowniczowie nadali mu bowiem okrągły kształt. Kiedyś też warownym korytarzem (tak zwaną szyją) łączył się ze stojącą  tuż obok Bramą Floriańską. Dlatego rzeczywiście mógł być nieco podobny do garnka z jedną rączką.

Zabytek jest jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych nie tylko w stolicy Małopolski, ale też w skali całego kraju. Stoi na Plantach mija się go idąc do krakowskiego Rynku od strony dworca kolejowego.

Element dawnej fortyfikacji

Włodarze miast w dawnych wiekach otaczali swoje grody różnymi budowlami obronnymi. Strzegły one bezpieczeństwa mieszkańców przed atakami wrogich wojsk. Elementami takich fortyfikacji były zamki, baszty, bramy, grube mury i różne inne umocnienia. Kilka kilometrów muru obronnego otaczało też kiedyś średniowieczny Kraków. Było 47 baszt, 7 bram, fosa i właśnie także krakowski Barbakan wraz z sąsiednią Bramą Floriańską.

Potężna gotycka budowla niegdyś nie do zdobycia

Murarze zbudowali go na planie koła. Jego wewnętrzna średnica wynosi około 25 metrów. Mur wznosił się na wysokość 3 metry. Charakteryzuje się siedmioma wieżyczkami, które  służyły przede wszystkim do obserwacji otoczenia. Na pierwszy rzut oka są one takie same. Jednak, gdy przyjrzymy się dokładniej zauważymy, że niektóre z nich są okrągłe, a inne sześcioboczne. Kamienna fosa mająca 3 metry głębokości otaczała tę fortecę. Nie ma jednak naturalnej zapory wodnej.

Zwodzone mosty prowadziły do bram. Natomiast grube trzymetrowe mury chroniły wielu schowanych wewnątrz budowli rycerzy. Liczba otworów strzelniczych rozmieszczonych w budowli wynosiła 130 okienek. Umożliwiało to niezłą obronę.

Do legendy przeszła historia niejakiego Marcina Oracewicza, który jednym strzałem odparł atak wojsk rosyjskich w 1768 roku trafiając śmiertelnie rosyjskiego dowódcę – carskiego generała. Dlatego Barbakan w Krakowie był nazywany także budowlą nie do zdobycia.

Barbakan w Krakowie – zabytek z końca XV wieku

Król Jan Olbracht polecił wznieść Barbakan pod koniec XV wieku i osobiście położył kamień węgielny pod jego budowę. Dokładniej było to w latach 1498 – 1499. W XVI wieku mieściły się też w Barbakanie stajnie miejskie. Jednakże zwykle ten element fortyfikacji stał prawie pusty aby w razie zagrożenia szybko mogło zgromadzić się w środku liczne wojsko.

Niestety po kilku stuleciach i zmianach w sztuce oblężniczej obiekt stracił swoje obronne znaczenie. W czasie zaborów na początku XIX stulecia władze planowały zniszczyć większość fortyfikacji Krakowa. W obronie Barbakanu i Bramy Floriańskiej stanął senator Feliks Radwański. Na szczęście austriaccy włodarze odstąpili od pomysłu zburzenia ta cennych budowli. Zniknął wtedy jednak wspomniany wyżej mur łączący z Bramą Floriańską.

Barbakan należy do najwspanialszych obiektów średniowiecznej architektury militarnej. Jest jednym z trzech istniejących do dziś gotyckich barbakanów, jakie przetrwały do dziś w oryginalnym stanie. Pozostałe znajdują się w Carcassonne we Francji i w niemieckim Görlitz. Mamy więc też wprawdzie Barbakan na Starym Mieście w Warszawie ale jest on efektem rekonstrukcji jaka była konieczna po II wojnie światowej.

Muzeum historyczne miasta Krakowa

Obecnie Barbakan jest jednym z oddziałów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Urządzane są w nim wystawy, rekonstrukcje historyczne oraz zawody sportowe. Także historyzowane walki rycerskie i mistrzostwa szermierzy. Od kwietnia do października zabytek można zwiedzać w godzinach 10.30 – 18.00. Natomiast w sezonie zimowym jest zamknięty. Dla zorganizowanych grup istnieje możliwość przeprowadzenia lekcji muzealnych.

Foto: własne i Monika Gontarz