Cerkiew Świętego Ducha w Wilnie - Litwa

Cerkiew Świętego Ducha w Wilnie znajdziecie na Starym Mieście bardzo blisko słynnej Ostrej Bramy. Do połowy XVII stulecia stała w tym miejscu inna drewniana, która już dziś nie istnieje. Natomiast ta obecna została wzniesiona w roku 1634 za pozwoleniem króla Władysława IV. Po roku 1611 przez długi czas była to jedyna tutejsza świątynia prawosławna.

Cerkiew świętego Ducha obok monasteru w Wilnie

Obok znajduje się męski prawosławny monaster też pod wezwaniem Świętego Ducha. Dlatego możemy napisać, że opisywany tu przez nas zabytek to cerkiew klasztorna. Jak podają źródła internetowe Cerkiew świętego Ducha w Wilnie przeszła pod opiekę nowo założonego monasteru w roku 1606. Wyciągamy stąd wniosek, że pod opieką zakonników otrzymała kształty jakie znamy obecnie. Co ciekawe same budynki klasztorne pochodzą z XV i XVI wieku, a więc jeszcze sprzed czasów, kiedy wprowadzili się do nich zakonnicy.

Zniszczenia i odbudowy

Na przestrzeni dziejów zabytek wielokrotnie doznawał różnego rodzaju uszkodzeń. A to najazd szwedzki, a to pożary, a to wojny napoleońskie. Między innymi wrodzy żołnierze zepsuli ikonostas, spalili bramę carską, a to czego nie mogli zniszczyć to rozgrabili.

Z tego powodu konieczne były różnego rodzaju remonty i odbudowy. Za każdym razem przyczyniało się to do zmian w wyglądzie świątyni zarówno na zewnątrz jak też w wyposażeniu. Z tej przyczyny wnętrze świątyni dzisiaj wygląda z pewnością inaczej niż wtedy, kiedy wzniesiono ją po raz pierwszy. Zresztą budynki monasteru były zniszczone też.

Ostatnie duże spustoszenia przyniosła II wojna światowa natomiast ostatni większy remont remont wyposażenia cerkwi miał miejsce w latach 90 – tych ubiegłego wieku.

Obecnie sobór jest katedrą metropolitalną i najważniejszą świątynią prawosławną na Litwie. Natomiast wraz wraz z klasztorem także centralnym ośrodkiem prawosławia. W obecnych czasach Kościół Prawosławny Litwy liczy około 150 tysięcy wiernych.

Sanktuarium świętych męczenników

W roku 1850 z inicjatywy greckokatolickiego litewskiego biskupa Józefa Siemaszko świątynia została podniesiona do rangi sanktuarium świętych prawosławnych męczenników Antoniego, Jana i Eustachego. W cerkwi św Ducha znajdują się tu bowiem ich szczątki. Podczas ostatniej wojny mieszkańcy klasztoru wraz z tymi relikwiami musieli uciekać do Moskwy.

Architektura i wystrój cerkwi w Wilnie

Patrząc na cerkiew Świętego Ducha możecie odnieść wrażenie, że (patrząc z zewnątrz od strony fasady) przypomina ona bardziej kościół łaciński aniżeli prawosławny.

Architektura i wystrój cerkwi jest mieszanką stylów barokowego i klasycystycznego. Przy czym w bogato przystrojonym wnętrzu bardziej dominuje barok, a fasada zewnętrzna podobna jest raczej do zabytków klasycystycznych. Co ciekawe do roku 1873 fasada była także z typowo barokowymi elementami. Jednakże zostały one usunięte. Właśnie po to by odróżnić cerkiew od stojących w pobliżu świątyń katolickich.

Cerkiew świętego Ducha stoi na planie krzyża łacińskiego. Oprócz nawy głównej są jeszcze dwie boczne. Co ciekawe barokowy ikonostas projektował luteranin Jan Krzysztof Glaubitz. Ikonostas ten powstał w latach 1753 – 1756. Dekoracja wnętrz cerkwi składa się też między innymi z około dwudziestu ikon, których twórcą był rosyjski malarz Iwan Trutniew. Najważniejszym z tutejszych malowideł jest ikona Zwiastowania ufundowana przez carycę Marię Aleksandrowną.

Charakterystyczną cechą budynku są dwie jednakowe wieże, z których każda wznosi się na wysokość 49 metrów. Na ich końcach zauważycie niewielkie kopuły. Nad częścią główną cerkwi też wznosi się piękna kopuła.

Obok jako osobna budowla stoi wysoka barokowa dzwonnica.