Romańska bazylika w Inowrocławiu

Romańska bazylika w Inowrocławiu pod wezwaniem Imienia Najświętszej Maryi Panny jest najstarszą świątynią tego miasta. Jednocześnie też jedną z najstarszych na Kujawach. Chociaż warto wspomnieć, że kościołów reprezentujących ten styl architektury w okolicy znajdziecie sporo. Wspomnimy tu między innymi Wzgórze Romańskie w Strzelnie, a także romańską kolegiatę w Kruszwicy.

Romańska bazylika w Inowrocławiu – najcenniejszy zabytek miasta

Zabytek ten powstał w wieku XII lub XIII. Nie jest znane nazwisko fundatora tej świątyni. Jako prawdopodobnego wymienia się mazowieckiego księcia Leszka Bolesławowica. Najstarszymi elementami kościoła były kamienna nawa i prezbiterium. Wyraźnie inne (ceglane) dwie wieże stanęły kilkadziesiąt lat później.

Architektura i wystrój bazyliki w Inowrocławiu

Architektura jest tutaj prosta i surowa zarazem. Budowla ma jedną nawę, chociaż niewykluczone, że w pierwotnych planach tych naw mogło być trzy. Mury są grube na 160 centymetrów, a wysoko umieszczone, niewielkie okna być może pełniły też (w razie potrzeby) rolę otworów strzelniczych. Tak więc inowrocławski kościół był nie tylko budynkiem sakralnym ale też elementem obronnym miasta.

Do wnętrza prowadzą trzy romańskie portale. Ponad głównym ołtarzem przykuwa uwagę piękna, chociaż nieduża gotycka rzeźba Uśmiechniętej Madonny i Dzieciątka Jezus. Powstała ona około 1370–1380 roku. Jest to dzieło Mistrza Madonny ze Skarbimierza. W XVIII wieku otrzymała ona rokokową, srebrną koronę. Warto też spojrzeć w górę, aby ponad niewielkim prezbiterium zobaczyć współczesną szklano-złota mozaikę. Sklepienie prezbiterium zaaranżowała w 2005 roku Ewa Pasoń.

Romańska bazylika w Inowrocławiu – ruina

Niestety obecne mury kościoła w Inowrocławiu nie są te same, jakie powstały w czasach średniowiecza. Bowiem w 1779 roku ściana wschodnia prezbiterium z częścią sklepień zawaliła się. Kilkanaście lat później nastąpiła odbudowa. Jednakże pomogło to na bardzo krótko. W 1816 r. zamknięto kościół ze względu na grożącą katastrofę budowlaną. W ostateczną ruinę popadł po pożarze w grudniu 1834 roku.

Rekonstrukcja według projektu Juliusza Kothego nastąpiła w latach 1900–1902. Pech chciał, że czasy II wojny światowej przyniosły kolejną dewastację bowiem w czasie okupacji hitlerowcy zamienili zabytek na magazyn mebli i ukradli dzwony. Renowacja nastąpiła między 1950–1952 rokiem. Dzwony powieszono ponownie w 1979.

Tytuł bazyliki mniejszej kościół otrzymał niedawno, bo dopiero w roku 2008. Stoi na niezbyt wysokim wzniesieniu o nazwie Biała Góra. Po sąsiedzku znajduje się częściowo zachowany najstarszy inowrocławski cmentarz.