Bazylika św Petroniusza w Bolonii

Kiedy myślimy o Bolonii, przed oczami stają portyki ciągnące się kilometrami, wieże Asinelli i Garisenda oraz atmosfera włoskiego miasta uniwersyteckiego. Ale czy wiecie, że monumentalna Bazylika św Petroniusza w Bolonii to największy kościół w mieście i jeden z największych na świecie, który nigdy… nie został ukończony.

Bazylika św Petroniusza w Bolonii – niedokończone arcydzieło pełne tajemnic

To świątynia pełna kontrastów – surowa z zewnątrz, zachwycająca detalami wewnątrz. Ma swoją bogatą historię, imponujące wymiary i liczne ciekawostki, które czynią z niej obowiązkowy punkt wizyty w Bolonii.

Budowę bazyliki rozpoczęto 7 czerwca 1390 roku, w czasach gdy Bolonia była wolną komuną i chciała rywalizować z innymi włoskimi potęgami. Pomysł był śmiały: świątynia miała być większa niż Bazylika św. Piotra w Rzymie. To nie tylko przejaw wiary, ale i lokalnej dumy – miasto chciało pokazać światu swoją potęgę.

Plany były rzeczywiście imponujące – przewidywano budynek o długości 224 metrów i wysokości 146 metrów. Gdyby projekt ukończono zgodnie z zamysłem, byłaby to największa świątynia chrześcijaństwa.

Jednak historia miała inne plany. Papież Pius IV w XVI wieku zablokował dalsze prace, nakazując wznieść obok bazyliki nową siedzibę uniwersytetu, aby uniemożliwić przebicie monumentalnej rzymskiej świątyni. Ostatecznie budowę ograniczono, a efekt końcowy – choć i tak gigantyczny – to tylko fragment pierwotnej wizji.

Niezwykła fasada – piękno i niedokończona opowieść

Pierwsze, co rzuca się w oczy, to fasada. Jej dolna część, z różowego i białego marmuru, jest bogato zdobiona, pełna gotyckich i renesansowych rzeźb. Wystarczy spojrzeć na portale – główny portal wykonany przez Jacopa della Quercia w XV wieku jest perłą sztuki włoskiej. Jego płaskorzeźby przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu i uznawane są za inspirację dla samego Michała Anioła.

Wyżej fasada przechodzi jednak w zwykłą cegłę – niedokończoną i surową. To kontrast, który mówi o niedokończonej ambicji miasta, a jednocześnie nadaje świątyni charakterystyczny, rozpoznawalny wygląd.

Wnętrze – przestrzeń, która onieśmiela

Wchodząc do środka, od razu odczuwa się ogrom przestrzeni. 132 metry długości, 60 metrów szerokości i 45 metrów wysokości. Wnętrze podzielone jest na trzy nawy, wspierane na potężnych filarach. Wewnątrz, podobnie jak w wielu innych dawnych kościołach wokół nawy głównej zobaczycie wianek wielu kaplic, z których na szczególną uwagę zasługuje Kaplica Bologniniego ozdobiona freskami Giovanniego da Modeny. Najbardziej znane jest tam przedstawienie Sądu Ostatecznego z niezwykle sugestywną wizją piekła, w którym dostrzec można… postać Mahometa. Ten detal przez wieki budził kontrowersje i był powodem zamachów terrorystycznych w XXI wieku. Cenna jest również Kaplica św. Ambrożego (czyli Kaplica Relikwii), gdzie przechowuje się cenne relikwie św. Petroniusza, patrona Bolonii, który był biskupem miasta w V wieku.

W bazylice znajdują się organy zbudowane w 1476 roku przez Lorenzo da Prato – do dziś używane i uważane za jedne z najważniejszych instrumentów renesansowych. Natomiast w 1655 roku astronom Giovanni Domenico Cassini zainstalował w posadzce bazyliki najdłuższą meridianę na świecie (66,8 m). Promień światła wpadający przez niewielki otwór w dachu pozwalał określać z niezwykłą precyzją przesilenia i równonoce. To dowód, że nauka i religia potrafiły współistnieć pod jednym dachem.

Bazylika św Petroniusza w Bolonii- ciekawostki

Bazylika św. Petroniusza w Bolonii jest siódmym co do wielkości kościołem w Europie i czwartym co do wielkości kościołem we Włoszech. Jest to jeden z największych kościołów gotyckich zbudowanych z cegły – choć nieukończony. W 1530 roku w bazylice koronował się na cesarza rzymskiego Karol V Habsburg.

Plac przed bazyliką – Piazza Maggiore – to serce Bolonii, a sama bazylika dominuje nad nim niczym gigantyczny strażnik.

Dlaczego warto odwiedzić?

Bazylika św. Petroniusza to nie tylko obiekt sakralny. To opowieść o ambicjach miasta, o sztuce i nauce, o wierze i polityce. Każdy jej detal – od rzeźb Jacopa della Quercia, przez renesansowe organy, po astronomiczną linię Cassiniego – mówi o innej epoce i innym obliczu Bolonii.

Spacerując po wnętrzu, można poczuć ducha średniowiecznej rywalizacji włoskich miast, powiew renesansowej sztuki i nauki, a także ciężar historii, w której spotykały się różne światy.

Bazylika św. Petroniusza w Bolonii jest jednym z najbardziej fascynujących kościołów we Włoszech. Jej historia, piękne kaplice, unikalne dzieła sztuki  czynią z niej miejsce, które łączy sacrum i profanum, naukę i religię, wielkie ambicje i niedokończone marzenia.

Jeśli odwiedzicie Bolonię, nie przejdziecie obok niej obojętnie. To serce miasta – monumentalne, pełne kontrastów i historii, która wciąż czeka, by ją odkryć.

Foto: własne