Sanktuarium Maryjne w Oświęcimiu – Małopolska

Sanktuarium Maryjne w Oświęcimiu – kościół św. Krzyża i Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych

Oświęcim kojarzy się zwykle z nazistowskim obozem koncentracyjnym. Ale są tu też inne miejsca i zabytki, które warto odwiedzić. Sanktuarium Maryjne w Oświęcimiu czyli oświęcimska fara na pierwszy rzut oka wydaje się pięknym przykładem świątyni gotyckiej. Uwagę przyciąga wysoka ceglana budowla, która dominuje nad tutejszą starówką. Z boku podpierają ją charakterystyczne wysokie szkarpy dwu- lub trójuskokowe. Natomiast nawę nakrywa stromy dwuspadowy dach, który w nowej aranżacji z gontem tworzącym barwny geometryczny wzór. Wrażenie starożytności potęguje występujący w niektórych miejscach ciemny nalot na ceglanym murze. Jednakże największy kościół starego Oświęcimia to w rzeczywistości rezultat licznych kilkuwiekowych przebudów i restytucji średniowiecznej świątyni. Czyli zabytek jest stylizowany na gotyk.

Historia kościoła

Pierwszy kościół w tym miejscu ufundował  dla zakonu dominikanów książę cieszyński Mieszko w I połowie XIV wieku. Otrzymał on wezwanie św. Krzyża. Inwestycję w postaci klasztoru kontynuowała oświęcimska para książęca Władysław I i Eufrozyna. Powstał wtedy kapitularz, który obecnie jest wolno stojącą kaplicą św. Jacka. Stanowi jakby miniaturę większej świątyni. Kościół św. Krzyża kiedyś był świątynią orientowaną. Obecnie znajdujące się po wschodniej stronie prezbiterium tworzy przedsionek dzisiejszego kościoła, do którego wejście przebito od strony ulicy Jagiełły.

Po kasacji zakonu dominikanów przez władze austriackie w budowli powstały magazyny. Niestety po kilkudziesięciu latach eksploatacji doprowadziło to do ruiny. Pomiędzy gotyckimi filarami powstały prowizoryczne drewniane hale w których składowano pospolite towary. W 1895 roku w czasie procesji Bożego Ciała wydarzył się cud albowiem w ruinach ukazała się Matka Boska. Zadecydowano o odbudowie kościoła. Został odrestaurowany przez zakon salezjanów, którzy w sąsiednim klasztorze założyli funkcjonującą do dzisiaj szkołę zawodową. Natomiast w 1905 roku po zachodniej stronie kościoła wzniesiono fundament pod przyszła wieżę jednakże nigdy nie udało się jej wybudować. W przyziemiu znajduje się obecnie kościelne oratorium. Tradycyjnie w czwartki odbywają się tam spotkania z pieśnią religijną. W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili w tym miejscu kino „nur für Deutsche”. W 1944 roku obiekt został przypadkowo zbombardowany przez aliantów, których celem były pobliskie zakłady gumy syntetycznej. Zniszczoną nawę odbudowano i przedłużono w kierunku brzegów Soły.

Bogate wyposażenie wnętrza

Wyposażenie kościoła jest w dużej mierze współczesne, ale wiele elementów jest stylizowane na neogotyk (konfesjonały, żyrandole, nastawa ołtarzowa). Bogata jest także reprezentacja ikonograficzna. Na ścianach nawy znajdują się grupy figuralne zgromadzone wokół wybranych świętych. Towarzyszą im obrazy scen z życia stylizowane na malarstwo renesansu. Natomiast w oknach znajdują się kolorowe witraże. W 1958 roku zbudowano organy, które składają się z 37 piszczałek. Zwróćcie też uwagę na oryginalny neogotycki krzyż tęczowy. W ołtarzu głównym znajduje się wielki obraz Matki Boskiej Wspomożycielki Wiernych. Jego autorem jest tutejszy artysta Jan Szczęsny Stankiewicz. Jest to kopia dzieła stworzonego z inicjatywy św. Jana Bosko, które znajduje się w bazylice Santa Maria Ausiliatrice w Turynie. W 1997 roku oświęcimska świątynia otrzymała tytuł sanktuarium.

Inne sanktuaria w Małopolsce

Polecamy też między innymi wycieczkę do Kalwarii Zebrzydowskiej, Sanktuarium w Makowie Podhalańskim, albo pięknie położonego Sanktuarium w Tropiu nad Jeziorem Czchowskim.

Tekst & Foto: Tomasz Zapała (forum Turystycznie)