Archiopactwo cystersów w Jędrzejowie

Archiopactwo czyli klasztor cystersów w Jędrzejowie jest najstarszym i jednym najważniejszych klasztorów tego zakonu na ziemiach polskich. Nieprzypadkowo więc nosi taki tytuł. Co ciekawe klasztor ten jest starszy od miasta, które powstało niewiele później. Natomiast miejsce to nazywało się początkowo Brzeźnica.

Początki klasztoru cystersów w Jędrzejowie

Archiopactwo cystersów w Jędrzejowie sięga historią dwunastego wieku. Zakonnicy zostali tu sprowadzeni dzięki fundacji kanonika krakowskiego Janika Gryfity w roku 1140. On wraz ze swoim bratem Klemensem z Klimontowa ufundował pierwszy klasztor cystersów na ziemiach polskich. Wsparcia materialnego użyczyło też rycerstwo sandomierskie i krakowscy biskupi. Do rangi opactwa klasztor został podniesiony w roku 1149.

Około pół wieku później w 1210 został uroczyście konsekrowany tutejszy kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Dokonał tego słynny biskup krakowski Wincenty Kadłubek, autor „Kroniki Polskiej”. Tutaj też on spędził ostatnie lata swojego życia. Stąd byli sprowadzani cysterscy zakonnicy do następnych miejsc między innymi do Ludźmierza i Rud.

Kto pracował przy klasztorze cystersów w Jędrzejowie

Duże zasługi w rozbudowie klasztoru miał opat Mikołaj Odrowąż z Rembieszyc. Za jego czasów do architektury świątyni dołączyły elementy gotyckie, a przy klasztorze krużganki. Przy upiększaniu miejsca pracował między innymi Wit Stwosz. Ten sam, który w Krakowie wyrzeźbił słynny ołtarz w kościele Mariackim.

Archiopactwo w Jędrzejowie uległo kasacji

Ciemne chmury nad opactwem w Jędrzejowie pojawiły się w wieku XIX. Najpierw w 1800 roku spłonął klasztor. Później w roku zakon cystersów 1819 uległ kasacji. Chociaż sami zakonnicy pozostali tutaj na swoim miejscu. Ostatni cysters Wilhelm Ulawski zmarł w roku 1855.

Na pewien czas obowiązki duszpasterskie przejęli oo reformaci. Ale i ich po powstaniu styczniowym usunęły stąd władze rosyjskie. Była to kara za pomoc powstańcom.

Początkowo w budynkach poklasztornych powstał szpital wojenny, natomiast pod koniec dziewiętnastego wieku klasztor jędrzejowski zmieniono na seminarium nauczycielskie.

Cystersi wrócili do Jędrzejowa dopiero w roku 1945. W 1989 nadano mu ponownie rangę opactwa.

Poprzednie kościoły w Jędrzejowie

Pierwszy kościółek p.w. św. Wojciecha stał tutaj jeszcze przed sprowadzeniem zakonników. Jednak nie zachował się do naszych czasów. Na jego miejscu powstał większy konsekrowany jak wyżej wspomnieliśmy w roku 1210. Był budowany najpierw w stylu romańskim, później częściowo ubogacony na styl gotycki. Ale ten też do dzisiaj nie przetrwał w pierwotnym kształcie. W 1725 roku zdarzył się bowiem wielki pożar, a nowo odbudowanej świątyni nadano już kształty barokowe.

Opactwo cystersów – obecny piękny kościół

Z daleka zobaczycie dwie kościelne wieże. Ciekawostką architektoniczną, która budzi czasem zdziwienie jest fakt, że w głównej fasadzie nie ma wejścia.

Wewnątrz znajdziecie dwie barokowe kaplice. Jedna z nich nosi tytuł Niepokalanego Poczęcia najświętszej Maryi Panny, druga błogosławionego biskupa Wincentego Kadłubka. Na zewnątrz w miejscu tych kaplic wznoszą się niewielkie kopuły.

Typowo barokowe wnętrze pełne jest przeróżnych rzeźb, malowideł, ozdobników. Wystroju dopełnia też wspaniała polichromia.

Kościół cystersów w Jędrzejowie poświęcony został patronce zakonu cysterskiego – Wniebowziętej Maryi Pannie.